Ο δημόσιος διάλογος αναφορικά με το ποια είναι συνιστώμενη ποσότητα υδατανθράκων για τα άτομα με διαβήτη τύπου 2 έχει δημιουργήσει και μία σύγχυση που συχνά πυκνά εγκυμονεί κινδύνους σε περίπτωση μη ορθής χρήσης των εν λόγω συστάσεων.
Μέχρι το 2013 η Αμερικανική Διαβητολογική Εταιρεία σύστηνε 45 με 60 γραμμάρια υδατανθράκων σε κάθε ένα από τα τρία γεύματα. Αυτό οδηγεί σε μια συνολική πρόσληψη υδατανθράκων από 135 μέχρι 180 γραμμάρια ανά ημέρα. Ωστόσο, από το 2016 προτείνει εξατομίκευση και αναφέρει πως δεν υφίσταται πλέον ο όρος “δίαιτα διαβητικού”!
Αντίστοιχα η Βρετανική Διαβητολογική Εταιρεία συστήνει ότι και το γενικό πληθυσμό δηλαδή 230 γραμμάρια για γυναίκες και 300 γραμμάρια για άνδρες.
Τέλος, η Διαβητολογική Εταιρεία της Αυστραλίας επίσης συστήνει ότι και στο γενικό πληθυσμό δηλαδή 6 μερίδες ημερησίως τόσο για τους άνδρες όσο και για τις γυναίκες.
Επομένως σύμφωνα με τις 3 μεγαλύτερες διαβητολογικές εταιρείες στον κόσμο οι συστάσεις κυμαίνονται από 135 έως 300 γραμμάρια υδατάνθρακες ανά ημέρα για τα άτομα με διαβήτη! Πρόκειται για μεγάλη απόκλιση για ένα τόσο σοβαρό θέμα.
Για να κατανοήσουμε όμως καλύτερα το πρόβλημα αλλά και για προσεγγίσουμε την ορθότερη χρήση των υδατανθράκων θα πρέπει ίσως να αναλύσουμε τη βιοχημεία του σώματος, το πώς δηλαδή λειτουργεί το σώμα.
Πως λειτουργεί λοιπόν το σώμα μας
Σύμφωνα με την Βρετανική Διαβητολογική Εταιρεία: “Όλοι οι υδατάνθρακες που τρώμε ή πίνουμε διασπώνται σε γλυκόζη. Το είδος και η ποσότητα που καταναλώνουμε κάνει τη διαφορά στα επίπεδα γλυκόζης στο αίμα και τη διαχείριση του διαβήτη”. Δηλαδή: ΌΛΟΙ οι υδατάνθρακας διασπώνται σε γλυκόζη, ΟΛΟΙ ΑΝΕΞΑΙΡΕΤΩΣ!
“Το είδος λοιπόν και η ποσότητα κάνει τη διαφορά στα επίπεδα γλυκόζης στο αίμα”. Ακούγεται πολύ λογικό: το μαρούλι ή το λάχανο δεν πρόκειται να αυξήσει το ίδιο τα επίπεδα της γλυκόζης με το ψωμί, την πατάτα, τα μακαρόνια ή το ρύζι.
Πάλι σύμφωνα με την Βρετανική Διαβητολογική Εταιρεία: “Η ποσότητα των υδατανθράκων που τρώμε ή πίνουμε αποτελεί τον κύριο παράγοντα που καθορίζει τον έλεγχο της γλυκόζης στο αίμα”.
Σύμφωνα με δήλωση της Αμερικανικής Διαβητολογικής Εταιρείας του 2013: “Υπάρχουν ενδείξεις ότι τόσο η ποσότητα όσο και η ποιότητα των υδατανθράκων επηρεάζει τα επίπεδα γλυκόζης στο αίμα και η συνολική ποσότητα υδατανθράκων που τρώμε αποτελεί τον κύριο προγνωστικό δείκτη γλυκαιμικής αντίδρασης”.
Επομένως, δεν είναι απόλυτα λογικό να μειώσουμε τους υδατάνθρακες αφού αποτελούν τον μοναδικό σημαντικό παράγοντα που επηρεάζει τον έλεγχο της γλυκόζης στο αίμα; Ή τουλάχιστον να περιορίσουμε το είδος των υδατανθράκων που έχουν την μεγαλύτερη επίδραση;
Φαίνεται πολύ λογικό αλλά ας διερευνήσουμε το θέμα περισσότερο. Ας ρίξουμε ξανά άλλη μια ματιά την βιοχημεία του σώματος μας.
Η ορμόνη ινσουλίνη
Σύμφωνα με τη Διαβητολογική Εταιρεία της Αυστραλίας: “Η ινσουλίνη παίρνει τη γλυκόζη από το αίμα και την εναποθέτει στους μύες, το συκώτι και άλλα κύτταρα του σώματος μας όπου χρησιμοποιείται για ενέργεια.”
Αυτό είναι αλήθεια αλλά τα διαβητικά άτομα επειδή έχουν αντίσταση στην ινσουλίνη, η ινσουλίνη δεν μπορεί να απομακρύνει τη γλυκόζη από την κυκλοφορία του αίματος και να την πάει στα κύτταρα.
Όταν όμως καταναλώνουμε υπερβολικούς υδατανθράκες το πάγκρεας στρεσάρεται παράγοντας περισσότερη ινσουλίνη ώστε να μπορέσει να οδηγηθεί η γλυκόζη μέσα στα κύτταρα μας. Όταν μειώνουμε τους υδατάνθρακες που τρώμε μειώνονται τα επίπεδα γλυκόζης στο αίμα με αποτέλεσμα να μη στρεσάρετε το πάγκρεας μας και έτσι μπορεί να αντιμετωπιστεί το θέμα της αντίστασης στην ινσουλίνης.
Γλυκόζη αίματος, Γλυκοζυλιωμένη (A1C) και Χοληστερόλη
Σύμφωνα με την Βρετανική Διαβητολογική Εταιρεία: “Υπάρχουν αποδείξεις ότι η διατροφή περιορισμένων υδατανθράκων μπορεί να οδηγήσει σε βελτιώσεις στη γλυκοζυλιωμένη (HbA1) και απώλεια σωματικού βάρους”.
Σύμφωνα με δήλωση της Αμερικανικής Διαβητολογικής Εταιρείας του 2013: “Ορισμένες μελέτες που συγκρίνουν διαφορετική πρόσληψη υδατανθράκων δείχνουν ότι η πολύ χαμηλή πρόσληψη υδατανθράκων βελτιώνει τους δείκτες γλυκαιμικού ελέγχου καθώς και την ευαισθησία στην ινσουλίνη”. Επιπλέον: “Ορισμένες μελέτες που συγκρίνουν χαμηλότερα επίπεδα πρόσληψης υδατανθράκων έδειξαν βελτιώσεις στα επίπεδα των λιπιδίων και λιποπρωτεϊνών δηλαδή στα τριγλυκερίδια, τη VLDL χοληστερόλη, τη συνολική και την HDL χοληστερόλη”.
Όταν η Αμερικανική Διαβητολογική Εταιρεία αξιολόγησε τα αποδεικτικά στοιχεία κατέληξε πως υπάρχουν ξεκάθαρα οφέλη από μια διατροφή χαμηλών υδατανθράκων. Παρόλα αυτά συμπληρώνει ότι τα στοιχεία είναι ασαφή: “Τα αποδεικτικά στοιχεία είναι ανεπαρκή για να υποστηρίξουμε μια συγκεκριμένη ποσότητα πρόσληψης υδατανθράκων για όλα τα διαβητικά άτομα.”
Παρόλο που αυτό σε κάποιο βαθμό είναι αληθές επειδή όλοι είμαστε διαφορετικοί και κάποια άτομα είναι πιο ευαίσθητα από άλλα, ωστόσο παραμένει αδιαμφισβήτητο ότι οι υδατάνθρακες παραμένουν ο ένας και μοναδικός παράγοντας που επηρεάζει την απόκριση στη γλυκόζη στο αίμα.
Δεν είναι απόλυτα λογικό λοιπόν να μειώσουμε τους υδατάνθρακες για να έχουμε καλύτερο γλυκαιμικό έλεγχο και να βελτιώσουμε τη γλυκοζυλιωμένη (a1c) και τη χοληστερόλη μας; Προφανώς ναι και αυτό πραγματικά δείχνουν και τα επιστημονικά δεδομένα.
Οι Οδηγίες Διατροφής της Βρετανικής Διαβητολογικής Εταιρείας για το 2013 αναφέρουν: “Οι δίαιτες χαμηλών υδατανθράκων έχουν προκαλέσει κάποια διαμάχη, αλλά τόσο μια ανασκόπηση όσο και μια μετα-ανάλυση δείχνουν ότι συνδέονται με σημαντικές μειώσεις στο σωματικό βάρος και βελτιώσεις στον γλυκαιμικό έλεγχο”. Ταυτόχρονα αντικρούουν τα λεγόμενα τους αναφέροντας: “Παρόλο που η πρόσληψη της συνολικής ποσότητας των υδατανθράκων αποτελεί τον κύριο καθοριστικό παράγοντα της μεταγευματικής απόκρισης της γλυκόζης στο αίμα, υπάρχουν λίγα στοιχεία που να υποστηρίζουν συγκεκριμένες στρατηγικές για συστάσεις σχετικά με την πρόσληψη των υδατανθράκων στα άτομα με σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2”.
Γιατί κανείς από τους αυτούς τους οργανισμούς δεν βρίσκει το θάρρος να πει: “Ναι, τα αποδεικτικά στοιχεία είναι σαφή, η διατροφή χαμηλών υδατανθράκων βοηθά να μειώσετε τα επίπεδα της γλυκόζης στο αίμα, τη A1C και τη χοληστερόλη”.
Η διατροφή χαμηλών υδατανθράκων ΣΙΓΟΥΡΑ είναι αποτελεσματική.
Κριτική ανασκόπηση του 2015 αναφέρει τους εξής 12 τρόπους με τους οποίους η διατροφή χαμηλών υδατανθράκων βοηθά τα άτομα με διαβήτη τύπου 2:
1. Ο διαβήτης τύπου 2 χαρακτηρίζεται κυρίως από υπεργλυκαιμία. Ο περιορισμός των υδατανθράκων έχει τη μεγαλύτερη επίδραση στη μείωση των επιπέδων της γλυκόζης στο αίμα. 2. Το φαινόμενο της επιδημίας της παχυσαρκίας και του διαβήτη τύπου 2 οφείλεται σε αυξημένη θερμιδική πρόσληψη που σχεδόν εξ ολοκλήρου προέρχεται από υδατάνθρακες.
3. Τα οφέλη από το περιορισμό των υδατανθράκων για τη ρύθμιση της γλυκόζης δεν απαιτούν απώλεια βάρους.
4. Παρόλο που η απώλεια βάρους δεν είναι απαραίτητη για όφελος στη γλυκόζη στο αίμα, η καλύτερη παρέμβαση για απώλεια βάρους είναι ο περιορισμός των υδατανθράκων.
5. Η προσκόλληση σε μια διατροφή χαμηλών υδατανθράκων από άτομα με διαβήτη τύπου 2 είναι εξίσου καλή με την προσκόλληση σε άλλες διαιτητικές παρεμβάσεις και συχνά είναι καλύτερη.
6. Η αντικατάσταση των υδατανθράκων με πρωτεΐνη είναι γενικά ευεργετική.
7. Η συνολική πρόσληψη λίπους αλλά και κορεσμένου δεν συσχετίζεται με αυξημένο κίνδυνο για καρδιαγγειακή νόσο.
8. Τα τριγλυκερίδια επηρεάζονται περισσότερο από τους υδατάνθρακες και λιγότερο από το λίπος.
9. Ο καλύτερος προγνωστικός δείκτης μικροαγγειακών και σε μικρότερο βαθμό, μακροαγγειακών επιπλοκών στα άτομα με διαβήτη τύπου 2 είναι ο καλός γλυκαιμικός έλεγχος (HbA1c).
10. Ο περιορισμός των υδατανθράκων αποτελεί την πιο αποτελεσματική μέθοδο (εκτός από την ασιτία) στην μείωση των τριγλυκεριδίων και στην αύξηση HDL λιποπρωτεΐνης.
11. Τα άτομα με διαβήτη τύπου 2 σε διατροφή περιορισμένων υδατανθράκων μειώνουν και συχνά εξαλείφουν τη φαρμακευτική αγωγή. Τα άτομα με τύπου 1 συνήθως μειώνουν τη δόση της ινσουλίνης.
12. Η εντατικοποιημένη μείωση της γλυκόζης μέσω του περιορισμού των υδατανθράκων δεν έχει τις παρενέργειες της εντατικοποιημένης φαρμακευτικής θεραπείας.
Είναι λάθος να συστήνουμε 135 έως 300 γραμμάρια υδατανθράκων στα άτομα με διαβήτη; ΝΑΙ, είναι ΠΑΡΑ ΠΟΛΛΟΙ υδατάνθρακες!
Ο περιορισμός των υδατανθράκων είναι ο πιο αποτελεσματικός τρόπος για να επανέλθει στα φυσιολογικά επίπεδα η γλυκόζη στο αίμα, η γλυκοζυλιωμένη, η χοληστερόλη ενώ βοηθά στην μείωση του βάρους.
